Triest einde voor Metropole Orkest en Groot Omroepkoor

Eerste bezuiniging van het kabinet slaat plank volledig mis

Eindhoven, 1 oktober 2010

In het regeerakkoord van de aanstaande regering Rutte-Verhagen/Wilders vliegen de bezuinigingen ons om de oren. Daarbij wordt met name flink gekort op kunst en cultuur, maar ook op de publieke omroepen. Een organisatie die beide sectoren in zich verenigt, het Muziekcentrum van de Omroepen, wordt zelfs compleet wegbezuinigd. En daarmee zal een einde komen aan legendarische gezelschappen als het Groot Omroepkoor (GOK), het Metropole Orkest (MO) en het Radio Filharmonisch Orkest (RFO). Dat dit niet zomaar een pijnlijke bezuiniging is maar een regelrechte kaalslag in cultureel Nederland, zal ik u in drie stappen duidelijk maken.

Doel van deze rechtstreekse ingreep in het omroepbudget is een besparing van ca. 31 miljoen euro, op een totaal van 200 miljoen die bij de publieke omroep weggehaald worden. Het gevolg: drie ensembles met een grote internationale faam en uitstraling zullen van onze podia verdwijnen. Het wordt dus een in het oog springende bezuiniging, omdat dit bij uitstek ensembles zijn die –zeker de laatste jaren- zeer frequent optreden in binnen- en buitenland, CD- en radio-opnames produceren en samenwerken met bekende componisten, dirigenten en solisten.

De maatregel getuigt daarnaast ook van een stuitend gebrek aan historisch besef. Alle genoemde ensembles bestaan sinds 1946, en zijn in die periode uitgegroeid tot het puikje van wat we in Nederland aan professionele muziekensembles hebben. Het GOK voert een aantal malen per jaar wereld-premières uit, en is het aangewezen koor voor de ‘grote’ koorwerken voor alle Nederlandse orkesten. Het MO behoeft geen aanbeveling van mijn kant. Dat deden mensen als Frank Zappa, John Adams, Burt Bacharach, Sarah Vaughan en Trijntje Oosterhuis namelijk al. Het RFO tenslotte, sinds enkele jaren onder de baton van Jaap van Zweden, werkte in een recent of ver verleden met fameuze dirigenten als Fournet, Giulini, Haitink en Gergiev.

Een derde nadeel van deze culturele moordaanslag zal het enorme verlammende effect zijn binnen het artistieke klimaat rondom de ensembles in Nederland. Vanwege de hoge kwaliteit en internationale uitstraling ervan, kwamen grote namen graag naar Nederland. Van mensen als Burt Bacharach, Steve Vai en Pat Metheny is bekend dat zij speciaal voor het ‘Metropole’ graag naar Nederland afreizen om er opnamen mee te kunnen maken of op het North Sea Jazz Festival op te treden. Componisten als John Cage, Pierre Boulez en Olivier Messiaen schreven werken speciaal voor het GOK en kwamen ze dan zelf dirigeren op –bijvoorbeeld- het Holland Festival. Hetzelfde geldt al 64 jaar voor het ‘Radiofilharmonisch’. Dat alles wordt door deze plannen in één keer stopgezet. Niemand kan op dit moment voorzien hoe groot de imagoschade voor Nederland zal zijn, maar dat we hiermee sterke katalysatoren van het Nederlandse culturele leven bij het grofvuil zetten, staat wel vast.

Voor mij is het onbegrijpelijk dat enkele dagen na het bekend worden van deze plannen de barricades nog niet bestormd zijn, dat kranten en TV-journaals nog geen moord en brand schreeuwen en dat er nog geen (inter)nationale storm van protest tegen deze kaalslag is ontstaan. Er is alle reden om deze onzalige bezuiniging te stoppen voordat het te laat is. Weliswaar veroorzaakt dit geen tweedeling in onze maatschappij zoals andere maatregelen van het kabinet, maar wel zal cultuurminnend Nederland de fantoompijn gaan voelen als de amputatie met de botte bijl eenmaal heeft plaatsgevonden. Ik hoop dat de Tweede Kamer dit barbaarse plan snel zal torpederen, zonodig onder druk van een grote, breedgedragen protestbeweging.